Ani tansiyon yükselmeleri klinik özelliklerine göre ‘hipertansif acil’ ve ‘hipertansif öncelikli durumlar’ olarak ikiye ayrılır. Ani gelişmiş organ hasarı bulunan, tansiyonun genellikle damardan uygulanan ilaçlarla dakikalar içinde düşürülmesi gerektiği klinik durumlara hipertansif aciller; tansiyonun belirgin derecede yükselmiş olduğu ancak hedef organ hasarının bulunmadığı ve tansiyonun saatler içinde düşürülmesi gereken çoğunlukla ağız yolundan ilaç verilen durumlara da hipertansif öncelikli durumlar adı verilir.
Tedavinin tipi ve yapılması gereken konusunda en önemli belirteç, yüksek tansiyona bağlı gelişen organ fonksiyon bozukluğudur. Yüksek tansiyonun değeri, organ hasarı için önemli değildir. Çünkü tansiyon aniden yükseldiğinde, az bir yükselme bile ciddi hayati organ hasarına neden olabilmektedir. Böyle bir durumda mutlaka hastaneye başvurmanız gerekmektedir.
Organ hasarı olmayan ancak belirgin tansiyon yüksekliği olan hastalarda çoğunlukla neden düzensiz ilaç kullanımı, yaşam tarzına dikkat edilmemesi (özellikle tuz kısıtlamasının uygulanmaması), fazla kilo, stres, aşırı yorgunluk, aşırı ekzersiz veya damar büzücü ilaç kullanımıdır. Bu gibi durumlarda çoğunlukla ağız yoluyla tedavi önerilir ve kan basıncında 24-48 saatte kontrol sağlanması amaçlanır. Ani tansiyon yükselmelerinde tedavi ağız yoluyla da olsa mutlaka bir doktora danışılmalı ve görüş alınmalıdır. Hasta bu türlü uygulamalara hiçbir zaman kendi başına kalkışmamalıdır. Ağız yoluyla tedavide en çok kullanılan dilaltı kaptopril uygulamasıdır. Ülkemizde 25 ve 50 mg’lık formları bulunmaktadır. Genellikle 25 mg’lık tabletin dilaltı alınmasından sonra etki 15-20 dakika sonra görülmeye başlar ve 8 saat kadar sürer. Eğer tansiyonda bu uygulama ile düşme olmazsasa vücutta volüm fazlalığı (su ve tuz) düşünülmelidir. Bu durumda ise genellikle ağızdan diüretik tedavi uygulamasına geçilmelidir. Önceki yıllarda kullanılan dilaltı nifedipin uygulaması, istenmeyen olumsuz kalp damar olaylarına yol açtığı için günümüzde terk edilmiştir. Yine çoğunlukla kalp damar hastalarının göğüs ağrısı için kullandıkları dilaltı nitrat uygulaması, kan basıncını düşürmek amacıyla kullanılmamalıdır.